Het Fries als taal levend houden, is een voortdurende bezigheid omdat Nederlands en Engels om voorrang strijden in het dagelijks bestaan. Tresoar uit Leeuwarden daarom een feestelijke ochtend op touw gezet, Fryske skriuwers en pommeranten uitgenodigd, burgemeester Jannewietske de Vries, maar vooral ook schoolkinderen om het belang van – en het plezier voor – de Friese taal aan door te geven.
‘Happy stones’ mei Fryske wurden foar de Boalserter foaroprinner
Voor de schoolkinderen had het een speciale ‘happy stones’-actie bedacht met het schrijven van Fryske woorden op kleine steentjes, die door de kinderen bij Gysbert zijn borstbeeld zijn neergelegd. Daarna was het tijd voor de speurtocht voor deze kinderen van de groepen 7 en 8 van de Sint Maartenschool en van De Blinker, dwars door Bolsward op zoek naar elementen uit het leven van de man, die naast zijn baan als schoolmeester zijn eigen ‘memmetaal’ moest leren schrijven, in een tijd dat het Fries niet meer een geschreven taal was.
Schrijfster Aggie van der Meer uit Bolsward was bij de herdenking. Ook Hindrik van der Meer, de berneboekeskriuwer en berneferskes-schrijver was erbij. Zijn dochter Rinske zong het door Aggie geschreven lied over Gysbert in de prachtige akoestiek van de Martinikerk, de melodie is door Hindrik gemaakt. Siebe Haven droeg het gedicht Us Gysbertomme voor, geschreven door Eeltsje Halbertsma.
‘Hiel Boalsert wie moandei 7 juli 1823 útrûn foar de ûntbleating fan it boarstbyld’
Het was tweehonderd jaar geleden groot feest in de Martinikerk bij de onthulling van het borstbeeld, zo meldt Tresoar-directeur Arjen Dijkstra. ,,Hiel Boalsert wie moandei 7 juli 1823 útrûn foar de ûntbleating fan it boarstbyld, de tsjerke siet grôtfol.” Het standbeeld is er destijds gekomen dankzij de inzet van Joast Hiddes Halbertsma, één van de broers Halbertsma uit Grou, die ook veel in de Friese taal hebben geschreven en er veel voor hebben betekend.
Japicx was een gewone man en toch heel geleerd, zo blijkt. ,,Hy skreau yn gewoane wurden oer it deistich libben, mar koe dat ek skriuwe op in heech literêr nivo lykas oare (ynter)nasjonale taalgelearden en skriuwers út dy tiid. Dat der no noch altyd in summerschool Frysk jûn wurdt oan de universiteit fan Oxford, hat hjir ek mei te krijen. Mei troch Japicx en de bruorren Halbertsma hat it Frysk de status krigen dy it no hat en kinne bern op skoalle it Frysk leare.”
In Bolsward is het Fries ontstaan als geschreven taal
Burgemeester Jannewietske de Vries bekende dat zij juist in Bolsward, toen nog als gedeputeerde van Fryslân in 2007 bij de uitreiking van de Gysbert Japicxpriis aan Josse de Haan, voor het eerst had uitgesproken om in 2018 een Kulturele Haadstêd van Fryslân te maken.
Omdat Bolsward de stad is waar het Fries in feitelijk voor het eerst begon als geschreven taal. ,,Dêrom is it ek sa moai dat jim it trochjouwe oan de bern, sy binne de folgjende generaasje om it Fysk yn de nije tiid troch te jaan.”
